

Wpis eksperta: Genealogia: 7 rzeczy, które musisz wiedzieć
-
od Kasia ·
- 8 września, 2020
- · Gościnny post
Ten wpis został napisany przez eksperta genealogii Alana Jakmana, który od 10 lat interesuje się genealogią, a od ponad 6 lat prowadzi miesięcznik genealogiczny „MoreMaiorum”, który cieszy się sporą popularnością wśród entuzjastów genealogii i historii. Absolwent Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach oraz Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zajmuje się także historią lokalną Bielska-Białej. Członek-założyciel Stowarzyszenia Polscy Profesjonalni Genealodzy.
Zanim na dobre zaczniesz szukać swoich przodków, warto wiedzieć, jakich błędów nie możesz popełniać. Dlaczego trzeba potwierdzać odnalezione informacje w wielu źródłach? I czy w herbarzach pisali prawdę?
- Nie odkładaj wizyty z najstarszymi osobami w rodzinie!
Starsi ludzie są już w słusznym wieku – w każdej chwili mogą odejść z tego świata i zabrać ze sobą cenne informacje. Dla genealoga chyba najbardziej fascynującą rzeczą jest słuchanie opowieści krewnych, którzy pamiętają jeszcze naszych dziadków, pradziadków.
Tych informacji nie znajdziesz w żadnych metrykach. Często jednak nie ma możliwości, by osobiście dotrzeć do krewnego. W tej sytuacji koniecznie musimy napisać list– poprosić o numer telefonu, to nie zastąpi nam prawdziwego spotkania, ale będziemy mogli wypytać dalekiego wuja o najważniejsze sprawy, a być może umówić się na rodzinną rozmowę przy kawie. Do takiego listu „na zachętę” możesz dołączyć wydrukowane drzewo genealogiczne.
- Potwierdzaj informacje w co najmniej dwóch źródłach
Dotyczy to zarówno informacji, jakie znajdziesz w herbarz i książkach, jak i tych odnalezionych w sieci.Można w nich znaleźć błędy, które powielane są w kolejnych tego typu publikacjach. Musimy dążyć do tego, by potwierdzić wszelkie informacje w źródłach pierwotnych tj. na przykład aktach metrykalnych, które znajdziemy także w Internecie w wielu różnych serwiach.W przypadku źródeł wtórnych, w razie możliwości, koniecznie trzeba weryfikować informacje co najmniej dwoma, niezależnymi od siebie źródłami.
- Rodzinne legendy o sławnym przodku
Takie perełki zdarzają się w każdej rodzinie. „Sławny (bogaty) przodek” albo przegrał majątek w karty, albo utracił na wojnie, albo ożenił się z chłopką i został wydziedziczony… Oczywiście tak samo, jak prawdziwe mogą być te przekazy rodzinne, tak samo mogą okazać się kompletną bzdurą. Ludzka natura zawsze pragnie mieć wśród antenatów „kogoś sławnego”. Początkujący genealodzy zaczynają swoje poszukiwania od znalezienia znanej osoby o nazwisku Kowalski i próbują ją „przypasować” do swojej genealogii. To chyba najgorsza rzecz, jaką można zrobić. Jeśli nasze badania genealogiczne mają być poważne, to my sami bądźmy poważni i nie doszukujmy się sensacji. Pewne sprawy musimy udowodnić na papierze, a reszta to spekulacje, które należy traktować z przymrużonym okiem.
Dlatego, tak jak wspominałem, rozpocznij badania genealogiczne od siebie. Poszukuj swoich przodków, a nie potomków domniemanego prapradziadka. Bo co jeśli okaże się, że „przodek” jednak nie jest Twoim antenatem i wasze linie się rozmijają?
- Nie uszlachetniaj swojej rodziny na siłę
To, co nie jako wiążę się z legendami rodzinnymi, to także podania o szlachectwie. Oczywiście, mogą się one potwierdzić, ale w badaniach genealogicznych należy wpierw poszukiwać metryk, dokumentów, a następnie sprawdzić, czy pasują one do przekazów rodzinnych. Nigdy na odwrót! Nie możesz szukać takich dokumentów, by były one zgodne z tym, co mówiło się, nawet od pokoleń, w rodzinie. Nie zaczynaj od poszukiwań domniemanych przodków, którzy znajdują się np. w herbarzach.
- Genealogia to nie tylko daty i nazwiska!
Wielu genealogów chce „na już i teraz” poznać jak największą liczbę przodków. W metrykach przeczytasz jedynie imiona i nazwiska oraz suche, niewiele mówiące, daty. Dąż do tego, aby poznać życie tych ludzi. Jak oni mogli wyglądać? Jak żyli? Jakie wydarzenia historyczne mogły kształtować ich wybory? Czasami wystarczy sięgnąć do Internetu, aby w ciągu minuty dowiedzieć się, czym zajmował się np. młynarz, jaką pozycję miał we wsi. Spróbuj zbudować wokół przodków z danej wsi „otoczkę” kulturalno-historyczną, tak aby ludzie ci nie byli tylko „okienkami” w drzewie genealogicznym, ale osobami, o których potrafimy opowiedzieć więcej niż trzy zdania. Koperty dowodowe, archiwa wojskowe, spisy ludności, katastry gruntowe, akta notarialny, testamenty… To wszystko pomoże nam w „ożywianiu” genealogii!
- Nie zaniedbuj znalezionych metryk!
Każdy dokument, który znajdziesz, musi mieć swoje miejsce na komputerze. Powinieneś też ustalić wzorcowe nazwy dla plików, np. „1706_Kowalski_Jan_AU_Warszawa_Sw_Krzyz”. Dzięki temu nie zgubisz się w natłoku metryk, których na pewno będzie przybywać. Jakie będą konsekwencje „genealogicznego bałaganu”? Po pierwsze, kiedy będziesz chciał znaleźć dokumenty dotyczące danej osoby, to albo ich nie znajdziesz w ogóle, albo zajmie nam to znacznie więcej czasu. A po drugie, przy nieuporządkowanym archiwum rodzinnym może zdarzyć się tak, że będziemy szukać drugi raz metryk, które już wcześniej zostały namierzone.
- Brak kreatywności genealogicznej
Czasami badania genealogiczne wymagają nieco kreatywności. Załóżmy, że nie możesz odnaleźć aktu ślubu swoich prapradziadków. Co wtedy zrobić? Przecież bez informacji o rodzicach prapradziadków, trudno będzie Ci odnaleźć dalsze pokolenie. Sprawdź wówczas akta urodzeń dzieci. Im będziesz miał wcześniejszą metrykę, bliższą dacie ślubu, tym ważniejsze informacje mogą znajdować się w dokumencie. Może w akcie urodzenia znajdziesz informacje o tym, skąd pochodził ojciec?
Pamiętaj także, w przypadku popularnych imion – np. Jan, Marianna, Józef, Katarzyna, należy zweryfikować większą liczbę akt metrykalnych. Co to oznacza? Jeśli szukamy aktu chrztu pradziadka Jana, noszącego znane w konkretnej wsi nazwisko, z 1890 roku, może okazać się, że i 1889 roku urodził się Jan Kowalski, i w 1890 roku. Znającjego rodziców, możesz łatwo sprawdzić, która z nich, to twój przodek. Jednak, co zrobić w przypadku, kiedy dwóch Janów jest z tych samych rodziców? Po pierwsze, sprawdź, czy wcześniej urodzony Jan nie zmarł zaraz po urodzeniu. Po drugie, pamiętaj, że na chrzcie świętym dziecko nie tyle otrzymywało imię, co patrona. Cóż to oznacza? Rodzice mogli mieć dwóch synów o imieniu Jan, z tym, że jeden miał za patrona np. Jana Ewangelistę, a drugi Jana z Dukli.
Mam nadzieję, że Ty nie popełnisz już tych błędów. Przede wszystkim musisz wykazać się i cierpliwością, i podejrzliwością. Z pewnością poszukiwania przodków „byle szybciej” nie będą wykonane poprawnie. Czasami trzeba odłożyć poszukiwania jakiejś linii na kilka dni, by później podejść do nich jeszcze raz ze świeżym umysłem.
More from Gościnny post

Wpis EKSPERTA: Jak przyspieszyć poszukiwania w księgach metrykalnych tabelarycznych?
Tabelaryczny format zapisu galicyjskich metryk umożliwia prowadzenie mniej standardowych badań rodzinnych. Jak poszukiwać przodków po numerze domów? Co do genealogii mogą wnieść chrzestni oraz świadkowie? W kolumnowych aktach prowadzonym na terenie zaboru austriackiego od 1777/1784 roku, w pierwszych dekadach XIX wieku, w aktach chrztów...

Wpis eksperta: Załączniki do aktów ślubów. Co w nich znajdziemy?
Alan Jakman – od 10 lat interesuje się genealogią, a od ponad 6 lat prowadzi miesięcznik genealogiczny „More Maiorum”, który cieszy się sporą popularnością wśród entuzjastów genealogii i historii. Absolwent Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach oraz Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach. Zajmuje się także historią lokalną...

Wpis eksperta: Jak poszukiwać przodków z zaboru pruskiego?
Zapraszamy do zapoznania się z trzecim wpisem na naszym blogu, od eksperta genealogii, Alana Jakmana. Więcej na temat Alana i jego pracy można znaleźć na końcu tego artykułu. W poprzednim wpisie Alan podziel się z nami swoją wiedzą o Poszukiwaniu przodków z zaboru rosyjskiego. Obszar...

Wpis eksperta: Jak poszukiwać przodków z zaboru rosyjskiego?
Zapraszamy do zapoznania się z drugim wpisem na naszym blogu, od eksperta genealogii, Alana Jakmana. Więcej na temat Alana i jego pracy można znaleźć na końcu tego artykułu. Na terenach, które znalazły się w granicach zaboru rosyjskiego, przodków poszukuje wielu historyków rodzinnych. Poszczególne regiony różnią...

DNA i Genetyka: Wywiad z Ekspertem: Małgorzata Nowaczyk
Ten post został napisany przez Panią Małgorzatę Nowaczyk. Małgorzata Nowaczyk jest profesorem pediatrii i genetyki na Uniwersytecie McMaster w Kanadzie. Od ponad dziesięciu lat zajmuje się genealogią swojej chłopskiej rodziny. Jest autorką ponad setki artykułów naukowych, pisze także opowiadania i eseje, lecz najbardziej jest...

Pokoleniowa praca zespołowa: Praktyczne wskazówki do współpracy nad historią rodziny
Ten wpis został napisany przez Kimberley Fowler, kanadyjską pisarkę i edytorkę, której praca opiera się na wspieraniu osób starszych poprzez edukację, aktywność, wolontariat i programy społecznościowe. Jest aktywną wolontariuszką w wielu organizacjach społecznościowych. Kimberly otrzymała tytuł magistra z Literatury i języka angielskiego (na Uniwersytecie...

Ojcowie: Rodzicielstwo się zmienia!
Styl ojcostwa z czasem zmienia się! Dzisiaj wiemy, że rola ojca w wychowaniu dziecka odgrywa olbrzymie znaczenie, a bliskie relacje pozytywnie oddziaływają na dzieci, szczególnie w ich okresie dojrzewania. Dwie dekady temu rzadkością było spotkać na porządku dziennym ojca gotującego w kuchni czy też...

Dołącz do największego na świecie zjazdu rodziny!
Gdzie będziesz 6 czerwca, 2015 roku? Autor A.J. (“AJ”) Jacobs ma plany i chce abyście do nich dołączyli – a mianowicie do największego zjazdu rodziny! AJ Jacobs jest dziennikarzem, redaktorem w dużym w magazynie Esquire. Jest on autorem czterech bestsellerów New York Times’a. Wygłosił...

Gościnny post: Stosunki własnościowe na wsi galicyjskiej!
W księgach metrykalnych w zdecydowanej większości przypadków zapisane zostały numery domów, w których niegdyś żyły osoby wymienione w metryce. Śledząc tę numerację i posiłkując się również zapisami krewnych naszych antenatów można próbować odtworzyć przynajmniej cząstkę ich dziejów. Numery domów są również pomocne w uzupełnianiu...
Udostępnij