

Gościnny blog: Pater ignotus czyli dzieci nieślubne
-
od admin ·
- 9 grudnia, 2011
- · Genealogia, Geny
Poniższy wpis jest gościnnym wpisem sporządzonym przez Panią Małgorzatę Nowaczyk, autorkę książki „Poszukiwanie Przodków, genealogia dla każdego”, do której najnowszej jej edycji została dodana płyta z programem Family Tree Builder.
Czasami w naszych genealogicznych poszukiwaniach napotykamy przeszkody wydające się wprost nie do pokonania. Jedną z takich przeszkód to dzieci nieślubne. Źródło wstydu i hańby, ich istnienie ukrywano przed rodziną, sąsiadami, lub duchowieństwem. Nawet i sto lat później, w czasach niby tak liberalnych jak nasza współczesność próbuje się wytłumaczyć ich istnienie używając różnych wykrętów. I choć osoby zainteresowane – matki i ich nieślubne dzieci już dawno nie żyją, hańba nadal wisi nad rodziną.
Ukrywanie lub przekręcanie znanych faktów miało i nadal ma na celu ochronę honoru rodziny. Podawanie – świadomie lub nieświadomie – błędnych tłumaczeń to reguła. Zataja się te wydarzenia, czasami uniemożliwiając dalsze prowadzenie pracy genealogicznej. Oraz dotarcia do prawdy. Zdarzyło się tak i w moich poszukiwaniach, kiedy to wójt wioski podkarpackiej konsultował z proboszczem, w jaki sposób ma mnie powiadomić o tym, że moja prababcia była nieślubnym dzieckiem (gdy napisałam podanie o odpis aktu urodzenia).

Język polski pełen jest pogardliwych słów określających dzieci nieślubne. Słowo „bastard” używane często w stosunku do dzieci nieślubnych pochodzących ze stanów wyższych, a zwłaszcza rodów królewskich, oznacza także mieszańca dwu różnych gatunków lub ras zwierząt. „Bękart” pełne jest złośliwości i pogardy. Także „bąk” lub „siubr”. Dla innych dzieci złośliwe kwestionowanie ich pochodzenia wyrażanie było w słowach podrzutek, najduch, najdus, pokrzywnik, bajstruk lub wylęganiec – przecież samo to słowo niemal ilustruje moment poczęcia.
Kościół katolicki, który od wieków kwestionował prawa dzieci nieślubnych, przy każdym chrzcie skrupulatnie notował pochodzenie z prawego czy też nieprawego łoża. Rozpoznawano cztery kategorie dzieci nieślubnych
- Dzieci naturalne – (liberi naturales – potomkowie naturalni), których rodzice byli bez ślubu i nie byli krewnymi.
- Dzieci pozamałżeńskie (ex adultero nati – z cudzołóstwa poczęte). Do tych należą też tzw. dzieci kukułcze — dzieci kobiety zamężnej nie pochodzące od jej męża.
- Dzieci ze związków kazirodczych (liberi incestuosi), czyli ze związków pary spokrewnionej. Definicja kazirodztwa zmieniała się przez wieki, istniały różnice pomiędzy prawem kanonicznym oraz prawem cywilnym. Ówcześnie za stosunek kazirodczy uważano nawet stosunki osób spokrewnionych w trzecim czy też czwartym stopniu prawa kanonicznego lub osoby powinowate bez żadnych więzów krwi (na przykład relacja macocha – pasierb, szwagier – żona brata lub teść – synowa).
- Dzieci duchownych (ex sacrilegio geniti).
W księgach metrykalnych łatwo ustalić, kto pochodził z nieprawego łoża: zawsze zapisywano w rubrykach thori czy dziecko było legitimus czy illegitimus (czyli czy z prawego lub z nieprawego łoża). W księgach tabelowych z wieku XIX w osobnej rubryce zapisywano też sumę narastającą dzieci nieślubnych w danej parafii od początku roku. Przed wprowadzeniem ksiąg z rubrykami, w zapisach narracyjnych używano pater ignotus (nieznany) albo pater incertus (niepewny). Tego ostatniego nie należy mylić z pater incestuus (kazirodczy).W dawniejszych księgach znajdziemy filius populi (dziecko tłumu), filius mullius (dziecko kobiece), lub manser (określenie dziecka nieślubnego w średniowieczu).W księgach parafialnych z XIX oraz XX wieku z Galicji stygmat nieślubnego pochodzenia przekazywano przez trzy pokolenia. Ponieważ przy urodzeniu dziecka zapisywano imiona i nazwiska dziadków, jeżeli jeden z rodziców pochodził z nieprawego łoża notowano to w rubryce Parentes (Rodzice). Robiono tak także przy ślubach (panna młoda Zofia Iksińska, córka Aleksandra syna Jan i Marii z/d Abecadłowej oraz Konstancji, nieślubnej córki Zofii Igrekowej).Kontynuacja, wkrótce na Blogu!
More from Genealogia

Nie znosisz kolendry? Twoje geny mogą być temu winne!
Dla niektórych smakuje jak świeże, cytrynowe dobrodziejstwo. Dla innych, jak detergent do naczyń. Kolendra, to zielone, liściaste zioło, pochodzące z Iranu. Od indyjskich chutneyów po chińskie sałatki, od bliskowschodnich marynat po meksykańskie sosy, kolendra jest uwielbiana w kuchniach całego świata… z wyjątkiem pewnej liczby populacji,...

Geny: Te cechy dziedziczysz po swoich rodzicach
„Jaki Ojciec, taki Syn!”, czy „Niedaleko pada jabłko od jabłoni”. Zapewne wielu z nas zna te cytaty. Jednak czy wiemy dlaczego mamy tendencję do dziedziczenia pewnych cech po Ojcu lub Matce? Odpowiedź leży w genach. Z genetycznego punktu widzenia dziedziczymy zarówno geny ojca, jak...

DNA: Czy rodzeństwo może mieć różne szacunki etniczne?
Nie jest zaskoczeniem, że jeżeli DNA dwoje rodzeństwa jest badane, ich wyniki są zazwyczaj podobne. Co jest zaskakujące, to, to że dwoje rodzeństwa, którzy mają dokładnie tych samych rodziców i przodków, posiadają inne pochodzenie. Wydaje się, że identyczni przodkowie powinni mieć identyczne pochodzenie, prawda?...

Wyniki DNA zespołu Backstreet Boys są już tutaj!
Kilka tygodni temu zespół Backstreet Boys wykonał testy DNA MyHeritage: W ostatnim czasie zespół wydał nowy album studyjny, zatytułowany DNA, i są w trakcie Światowego Turnee. Założony około 25 lat temu, którego członkowie stali się praktycznie rodziną – w rzeczywistości, dwoje członków zespołu są...

Wskazówka książkowa: “Genealogia psychiczna”
Jakie cechy dziedziczymy po przodkach? Czy dziedziczymy lęki? Czy dziedziczymy traumatyczne przeżycia? A może dziedziczymy talenty? Dzisiejsza wskazówka książkowa to: “Genealogia psychiczna” Elżbiety Dębickiej “Genealogia psychiczna” – Elżbieta Dębicka Publikowany maszynopis „Genealogia Psychiczna” to opisowa część do prowadzonych badań psychologicznych, które zostały zawarte w...

Leworęczność: Geny czy przypadek?
Percepcje historyczne Na przestrzeni dziejów ludzie leworęczni byli uważani za nieszczęśliwych lub złych, ponieważ różnili się od swoich praworęcznych rówieśników. W wielu językach europejskich, w tym w języku angielskim, używa się słowa „prawy”, co odzwierciedla znaczenia „poprawny”, dla określenia osób praworęcznych. Wiele badań wskazuje...

Gościnny post: O genealogii genetycznej
Ten post został napisany przez Panią Małgorzatę Nowaczyk. Małgorzata Nowaczyk jest profesorem pediartrii i genetyki na Uniwersytecie McMaster w Kanadzie. Od ponad dziesięciu lat zajmuje się genealogią swojej chłopskiej rodziny. Jest autorką ponad setki artykułów naukowych, pisze także opowiadania i eseje, lecz najbardziej jest...

Zdjęcia rodzinne: Dlaczego jesteśmy podobni?
Mimo to, iż zdjęcie było robione w 60-letnim odstępie czasowym, to twarze są jakby te same. Uśmiech jest ten sam. Uszy, oczy. Mimo, iż przeminęły już dwa pokolenia, wydaje się jakby ktoś uchwycił na zdjęciach tę samą osobę, ale w różnych momentach w historii...

Aleksander Imich, czyli najstarszy mężczyzna na świecie nie żyje
Dwa tygodnie temu w wieku 111 lat zmarł najstarszy mężczyzna na świecie, Aleksander Imich. Po śmierci Arturo Licata z Włoch był najstarszym żyjącym mężczyzną. Aleksander Imich urodził się w Częstochowie, w Polsce, w żydowskiej rodzinie. W roku 1929 uzyskał doktorat z zoologii na Uniwersytecie...
Udostępnij