Akta metrykalne

Kontynuując informacje o archiwach, zwracamy uwagę na tę część archiwaliów, od poznania których zaczynają wszyscy szukający śladów swoich przodków. Akta metrykalne mają swoją historię sięgającą późnego średniowiecza, a najnowsze dostępne dla wszystkich, liczą sobie 100 lat. Księga metrykalna jest urzędową księgą odnotowującą fakt wystawienia dokumentu  i dokonania czynności publicznoprawnej, zakładana dla potrzeb własnych przez administrację państwową lub kościelną.

Oto, co o nich napisano na stronach Archiwów Państwowych:

„…Najstarsze akta metrykalne w Polsce pochodzą z XVI w. Prowadzenie ksiąg metrykalnych stało się obowiązkiem wynikającym z uchwał podjętych na Soborze Trydenckim (1545-1563). Początkowo prowadzono rejestry ochrzczonych i zaślubionych, później również zmarłych. Od XVII w., proboszczowie parafii rzymskokatolickich mieli obowiązek prowadzenia pięciu kategorii ksiąg metrykalnych: ochrzczonych, bierzmowanych, zaślubionych, zmarłych oraz zawierających wykazy parafian. W XVI i XVII w. najczęściej wpisywano daty chrztu. Od XVIII w. zaczęto umieszczać również daty urodzin, a w księgach zgonów podawano raz datę pogrzebu, a raz datę śmierci. Rozpowszechnił się zwyczaj wpisywania choroby, która miała być przyczyną śmierci, zaczęto również podawać wiek zmarłego.

Staropolskie akta metrykalne dostarczają informacji przede wszystkim do genealogii rodzin szlacheckich oraz mieszczańskich. Podają niewiele informacji o rodzinach chłopskich, bowiem dziedziczenie nazwisk chłopskich z pokolenia na pokolenie upowszechniło się dopiero w XIX w. Wpisy zawierały jedynie imiona i ewentualnie określenia zawodu.

Wiele zmian w prowadzeniu ksiąg metrykalnych nastąpiło w okresie zaborów. Księgi stanu cywilnego stały się dokumentami o charakterze publiczno-prawnym. Ich sposób prowadzenia regulowały przepisy wprowadzone przez poszczególnych zaborców.

Z okresu Księstwa Warszawskiego z lat 1808-1815 zachowały się księgi stanu cywilnego. Każdą księgę sporządzano w dwóch egzemplarzach. Niezależnie od akt stanu cywilnego, proboszczowie nadal prowadzili w parafiach kościelne księgi metrykalne.

Z czasów Królestwa Polskiego pochodzą kościelne księgi metrykalne, które były jednocześnie aktami stanu cywilnego. Dla każdego wyznania prowadzono oddzielne księgi. Każdy akt stanu cywilnego spisywano w dwóch księgach – jeden egzemplarz pozostawał na miejscu (unikat), a drugi przekazywano do archiwum hipotecznego sądu powiatowego (duplikat). Rejestry cywilnych rozwodów, zapowiedzi i ślubów prowadzili prezydenci miast lub burmistrzowie. Księgi prowadzone były w języku polskim, a od 1868 r. w języku rosyjskim.”

—————-
Wątek o aktach metrykalnych, ale również o innych dokumentach przydatnych w genealogicznych poszukiwaniach, będziemy rozszerzać w kolejnych artykułach na blogu. Na pewno dla wielu osób znajdą się w nim interesujące informacje.

Informacje o archiwach państwowych i nie tylko można znaleźć na stronie http://www.archiwa.gov.pl.