Cytowanie źródeł genealogicznych: Dlaczego i jak dodawać cytaty do źródeł

Cytowanie źródeł być może nie jest najbardziej efektownym aspektem genealogii, ale z pewnością jest jednym z najważniejszych. Każde kilka dodatkowych minut, które poświęcasz na wyraźne odnotowanie, skąd wziąłeś informację, zdjęcie lub dokument, który dodałeś do swojego drzewa genealogicznego, to dobrze spędzony czas. Dzięki cytatom Twoje drzewo będzie dokładne, a Twoje kroki łatwe do prześledzenia, co może zaoszczędzić Ci czasu, gdy będziesz musiał ponownie sprawdzić i porównać źródła.

W tym artykule omówimy różne rodzaje źródeł, z których możesz czerpać informacje genealogiczne i jak je cytować w swoich badaniach w sposób najbardziej efektywny.

Co to jest źródło genealogiczne?

Źródłem genealogicznym jest wszystko, co dostarcza informacji, które są istotne dla Twojego drzewa genealogicznego.

To może obejmować:

• Akta urzędowe
• Rozmowy lub wywiady z członkami rodziny
• Dokumenty osobiste, takie jak listy lub pamiętniki
• Przedmioty osobiste z napisami
• Fotografie
• Gazety
• Roczniki
• Strony internetowe

Możesz nawet znaleźć przydatne informacje w „niekonwencjonalnych” źródłach genealogicznych, takich jak biżuteria, dokumenty podróży, takie jak paszporty i wycinki biletów lub stare książki.

Jak wiarygodne są Twoje źródła?

Nie wszystkie źródła są sobie równe. Z reguły badacze wolą polegać na źródłach pierwotnych, czyli takich, które pochodzą z pierwszej ręki, od bezpośrednich świadków. Na przykład, gdybyś chciał się dowiedzieć, kiedy i gdzie dokładnie się urodziłeś, najlepszym źródłem byłaby Twoja biologiczna matka (która na pewno tam była) lub akt urodzenia (który został sporządzony wkrótce po zdarzeniu na podstawie zeznań bezpośrednich świadków). Oba te źródła są źródłami pierwotnymi.

Źródła wtórne to źródła, które pochodzą z drugiej ręki lub które czerpią informacje ze źródeł pierwotnych w celu ich przeanalizowania: na przykład, książka historyczna, która wspomina o pamiętniku lub liście i bada jego zawartość jest źródłem wtórnym. Wiarygodność źródła wtórnego zależy w dużej mierze od tego, kto je sporządził oraz jak rygorystycznie i dokładnie zapisywał informacje.

Jednak nie wszystkie źródła pierwotne są bardziej wiarygodne niż wtórne. Na przykład, zapisy imigracyjne są podstawowym źródłem informacji o imigracji przodka, ale osoba zapisująca informacje mogła zrobić to niepoprawnie z powodu błędu ludzkiego, lub imigrant mógł postanowić ukryć lub zmienić informacje, gdy został o to poproszony. Nawet bezpośredni świadek nie zawsze pamięta szczegóły dokładnie tak jak trzeba. Pamięć ludzka jest rzeczą ulotną.

Zawsze podchodź do źródeł ze zdrową dawką sceptycyzmu. Najlepiej jest porównywać i zestawiać ze sobą oraz znaleźć więcej niż jedno wiarygodne źródło danej informacji, zanim przyjmie się ją za prawdę.

Co to jest cytat źródłowy?

Podanie źródła to adnotacja, która mówi czytelnikowi, skąd pochodzi dana informacja. Notka ta może być dodana jako przypis, przypis końcowy lub ujęta w nawiasy. 

Na Twoim drzewie MyHeritage możesz dodać cytat dla każdego zarejestrowanego zdarzenia w profilu osoby. Cytaty źródłowe są również dodawane automatycznie, gdy potwierdzisz Smart Match™ lub Record Match i wyciągniesz wszelkie informacje z dopasowania do swojego drzewa. W dalszej części przejdziemy do szczegółów dotyczących cytowania źródeł na MyHeritage.

Dlaczego cytowanie źródeł jest tak ważne? 

Powołując się na źródła, umożliwiamy sobie lub komukolwiek innemu prześledzenie naszych kroków i powtórzenie naszych wyników w przyszłości.

Jest to pomocne nie tylko dlatego, że zwiększa wiarygodność naszego drzewa, ale także dlatego, że ułatwia nam lub przyszłym badaczom potwierdzenie informacji, które zarejestrowaliśmy – a może nawet odkrycie nowych lub innych informacji poprzez przejrzenie źródła i zauważenie szczegółów, które mogliśmy przeoczyć za pierwszym razem.

Na przykład, być może dodałeś nazwisko panieńskie prababci do swojego drzewa w oparciu o niskiej jakości kopię aktu zgonu, który otrzymałeś z archiwum państwowego. 20 lat później, odkrywasz, że ta konkretna kolekcja rekordów została załadowana jako wysokiej jakości skany do Twojej ulubionej witryny genealogicznej. Znajdujesz dokument i w tym znacznie bardziej przejrzystym widoku rekordu, zauważasz, że mogłeś źle odczytać niektóre litery w nazwisku z kopii o niskiej jakości. Ponieważ podałeś tę kopię jako swoje źródło, możesz śmiało zarejestrować nowe informacje w oparciu o dowody lepszej jakości.

Jakie informacje powinny być zawarte w cytowaniu źródła?

Znajdziesz wiele wzorów cytowania, które powiedzą Ci dokładnie, jak zapisać źródło. Wzorce te są pomocne, ale jest to bardziej sztuka niż nauka. Twoim głównym celem przy tworzeniu cytatu jest zapewnienie, że ktokolwiek będzie go czytał, będzie wiedział dokładnie, gdzie znaleźć źródło. Dlatego nie musi on być zgodny z konkretnym wzorem – tak długo, jak jest jasny i zawiera jak najwięcej szczegółów.

Według Elizabeth Shown Mills, autorki książki Evidence Explained: Citing History Sources from Artifacts to Cyberspace, odpowiednie przytoczenie źródła ułatwia jego odnalezienie. Dobrze przytoczone źródło pozwala również jasno określić, jakiego rodzaju jest to źródło i jak bardzo jest wiarygodne. Jej książka dostarcza szczegółowych i logicznych wzorów do naśladowania przy cytowaniu wszystkich rodzajów źródeł.

Cytowanie źródeł na MyHeritage

Istnieją dwa sposoby, w jakie można dodać cytaty źródeł na MyHeritage: automatycznie i ręcznie.

Automatyczne cytowanie źródeł

Cytaty źródeł są dodawane automatycznie, podczas potwierdzania Smart Match™, Record Match lub Instant Discovery™ i wyodrębniania informacji do Twojego drzewa. Cytowanie źródła Smart Match™ lub Instant Discovery™ pozwoli Ci dowiedzieć się, z którego drzewa genealogicznego pochodzi informacja, podczas gdy Record Match™ doda link do oryginalnego rekordu na MyHeritage. Możesz również zapisać rekord do profilu osoby na swoim drzewie podczas wyszukiwania dokumentów w kolekcjach rekordów historycznych MyHeritage, a jeśli to zrobisz, zostanie dodany automatyczny cytat źródła.

Ręczne dodawanie cytowania źródeł

Oczywiście, inne drzewa genealogiczne i zapisy historyczne nie są jedynymi ważnymi źródłami informacji genealogicznych. Wiele z Twoich informacji może pochodzić z rozmów lub wywiadów z członkami rodziny, dokumentów osobistych lub pamiątek. Możesz dodać cytat źródła na pełnej stronie edycji profilu danej osoby: otwórz okno „Edytuj profil” (ang. Edit profile), albo klikając na ikonę ołówka na karcie tej osoby, albo klikając na przycisk „Edytuj” (ang. Edit)  w lewym panelu profilu. Następnie kliknij „Edytuj dalej” (ang. Edit more) w linku na dole okna.

Dostęp do pełnej strony „Edytuj profil” (ang. Edit profile) na MyHeritage

Możesz dodać ogólne cytaty źródłowe dla wszystkich informacji, które posiadasz o tej osobie, wybierając „Moje cytaty źródłowe” (ang. My source citations) w menu po lewej stronie.

Dostęp do sekcji „Cytowanie źródeł” (ang. Source citation)

Jednakże, w myśl zasady „im więcej szczegółów tym lepiej”, najlepiej jest dodać konkretne źródła dla poszczególnych faktów. Możesz to zrobić wybierając sekcję „Wszystkie moje fakty” (ang. All my facts) w menu po lewej stronie i klikając „Dodaj cytat źródła” (ang. Add a source citation) pod odpowiednim faktem.

Wprowadzenie cytatu źródłowego dla faktów

Wypełnianie pól cytatu

Formularz „Dodaj cytat” (ang. Add citation) posiada kilka pól, które zachęcają do dodania jak najwięcej szczegółowych informacji.

Źródło (ang. Source): To rozwijane menu pozwala Ci wybrać spośród źródeł, które już cytowałeś w swoim drzewie genealogicznym. Jeśli Twoje źródło nie pojawia się jeszcze na tej liście, możesz kliknąć „Dodaj nowe źródło” (ang. Add new source). To otworzy wyskakujące okienko, w którym możesz wypełnić szczegółowe informacje o źródle: jego tytuł, skrót, autora, wydawcę, agencję, szczegółowy opis i wszelkie media związane ze źródłem, takie jak obrazy lub pliki audio.

Tekst cytatu (ang. Citation text): Tutaj możesz dodać dokładny cytat ze źródła, i/lub bardziej szczegółowy opis tego, gdzie dokładnie w źródle znajduje się dana informacja. Na przykład, jeśli źródłem jest nagrany wywiad z twoją ciotką Mabel, możesz wspomnieć o znaczniku czasu, w którym wspomniana jest odpowiednia informacja.

Strona/URL (ang. Page/URL): Jeśli źródło jest dostępne w Internecie, możesz dodać tutaj link do niego.

Wiarygodność (ang. Confidence): Zgodnie z radą Elizabeth Shown Mills powyżej, to pole pozwala Ci opisać jak bardzo wiarygodna jest według Ciebie ta informacja. Na przykład, Twoja prababcia Mabel może mieć trochę wadliwą pamięć lub tendencję do upiększania szczegółów, dlatego możesz wybrać „Wątpliwa wiarygodność dowodów” (ang. Questionable reliability of evidence).

Data (ang. Date): Tutaj możesz dodać datę, kiedy informacja została zapisana. Może to być data wydania dokumentu, przeprowadzenia wywiadu itp.

Zdjęcie (ang. Photo): Tutaj możesz przesłać zeskanowany obraz lub zrzut ekranu źródła, o którym mowa. Może to być bardzo przydatne, szczególnie jeśli chodzi o dokumenty pisane ręcznie, ponieważ możesz wrócić do oryginału i zauważyć, że źle przeczytałeś lub źle przepisałeś tekst za pierwszym razem, gdy go przeglądałeś. Jak nauczysz się odszyfrowywać więcej dokumentów, twoje oczy staną się lepiej wyszkolone w czytaniu pisma ręcznego, więc coś, czego nie mogłeś zrobić kilka lat temu może nagle stać się dla ciebie jaśniejsze teraz.

Wniosek końcowy

Dodawanie cytatów do źródeł może wydawać się żmudne, zwłaszcza gdy jesteś na fali i nie możesz się doczekać, by przejść do kolejnego odkrycia! Ale w przyszłości podziękujesz sobie za poświęcenie czasu na notowanie źródeł – a przyszłe pokolenia, które w końcu odziedziczą i będą pielęgnować Twoje badania, również Ci podziękują.