Nikola Tesla: Odkrywanie jego korzeni i spuścizny

Nikola Tesla to nazwisko, które rozbudza wyobraźnię. Ten wizjonerski wynalazca, futurysta i pionier elektryczności ukształtował współczesny świat w sposób, który wciąż odkrywamy. Podarował nam prąd przemienny, położył podwaliny pod komunikację bezprzewodową i przewidział technologie, które pojawiły się sto lat później. Chociaż jego dziedzictwo jest dziś celebrowane na całym świecie; od samochodów elektrycznych po technologie kosmiczne noszące jego imię – wciąż wiele faktów dotyczących Tesli pozostaje nieznanych. Skąd pochodził? Kim byli ludzie wspierający jego geniusz? Czego możemy się nauczyć z historii jego rodziny?

Przyglądamy się bliżej początkom Tesli i spuściźnie, jaką po sobie pozostawił:

Wczesne życie i rodzina

Nikola Tesla urodził się 10 lipca 1856 roku we wsi Smiljan, na terenie dzisiejszej Chorwacji. Był synem Milutina Tesli, serbskiego prawosławnego księdza i pisarza, oraz Đuki Mandić, kobiety znanej ze swojej pomysłowości i umiejętności mechanicznych, mimo że nie miała oficjalnego wykształcenia. Tesla często uznawał swoją matkę za swoją pierwszą inspirację i mówił o jej duchu twórczym.

Reflektując nad swoim wczesnym życiem, napisał:

„Wszelką pomysłowość, jaką posiadam, zawdzięczam wpływom mojej mamy… Moja mama była wynalazczynią najwyższej klasy i sądzę, że osiągnęłaby wielkie rzeczy, gdyby nie była tak odległa od współczesnego życia…” — Nikola Tesla, Muzeum Tesli

Dorastał w regionie ukształtowanym przez złożone czynniki kulturowe i polityczne: serbska rodzina żyjąca pod panowaniem Austro-Węgier. Od najmłodszych lat mówił wieloma językami, następnie studiował inżynierię w Austrii i Pradze, po czym wyruszył w podróż, która przez Europę poprowadziła go ostatecznie do Stanów Zjednoczonych.

Tesla był jednym z pięciorga dzieci, w tym starszego brata Dane’a, który tragicznie zginął w dzieciństwie, oraz trzech sióstr: Milki, Mariki i Angeliny. Po stronie ojca jego rodzina wywodziła się z pokoleń serbskich prawosławnych księży i uczonych, natomiast po stronie matki, rodziny Mandić, z rzemieślników i żołnierzy. Obie rodziny miały korzenie w regionie Bałkanów, zwłaszcza w dzisiejszej Serbii i Chorwacji.

Imigracja i początki kariery w Ameryce

Tesla wyemigrował do Stanów Zjednoczonych w 1884 roku. Do Nowego Jorku przybył na pokładzie statku SS City of Richmond. Wylądował w Castle Garden, stacji imigracyjnej, która poprzedzała Ellis Island, mając przy sobie jedynie list polecający do Thomasa Edisona i kilka rzeczy osobistych. W ciągu kilku lat odcisnął swoje piętno na nauce i innowacjach.

Wśród historycznych dokumentów dostępnych w serwisie MyHeritage znajduje się wniosek Tesli z 1891 r. o wydanie paszportu amerykańskiego, znaleziony w zbiorze wniosków paszportowych Stanów Zjednoczonych z lat 1795–1925

Dokument potwierdza, że urodził się w 1856 roku, a jako miejsce urodzenia podaje „Lika, Austria”, co odnosi się do większego regionu obejmującego jego rodzinne miasto Smiljan, które wówczas należało do Cesarstwa Austriackiego. Wniosek zawiera również opis wyglądu fizycznego: ciemnobrązowe włosy, jasnobrązowe oczy, wydatny nos, wzrost 185 cm i wąsy. Szczegóły te są zgodne ze znanymi fotografiami Tesli i stanowią wyjątkowy osobisty portret mężczyzny w wieku 35 lat.

Sława, zmagania i samotność

Po przybyciu do Ameryki kariera Tesli szybko nabrała tempa. Najpierw rozpoczął pracę u Thomasa Edisona, ale niemal od razu doszło między nimi do konfliktu. Tesla był przekonany, że prąd przemienny (AC) jest najskuteczniejszym sposobem przesyłania energii elektrycznej na duże odległości. Edison, głęboko zaangażowany w rozwój prądu stałego (DC), całkowicie odrzucił pomysły Tesli. Ich spór przerodził się w coś, co stało się znane jako „wojna o prąd”.

Edison posunął się nawet do wszczęcia publicznej kampanii mającej na celu zdyskredytowanie prądu przemiennego (AC). Zorganizował pokazy, podczas których zwierzęta były porażane prądem przemiennym, a nawet poparł stworzenie krzesła elektrycznego jako posępnego ostrzeżenia przed niebezpieczeństwami związanymi z prądem przemiennym. Tymczasem Tesla kontynuował realizację swojej wizji. Wspierany przez przemysłowca George’a Westinghouse’a, bez wątpienia udowodnił zalety prądu przemiennego, m.in. dzięki zasileniu Wystawy Światowej w Chicago w 1893 roku, a później elektrowni wodnej Niagara Falls.

Słynna demonstracja Tesli „Jajko Kolumba”, wykorzystująca obracające się pole magnetyczne do obracania miedzianego jajka w pozycji pionowej, co w spektakularny sposób ilustruje zasadę działania nowych silników indukcyjnych prądu przemiennego, zachwyciła tłumy.

Znacząca pozycja Tesli w społeczeństwie nowojorskim pod koniec XIX wieku znalazła odzwierciedlenie w publikacji Notable New Yorkers of 1896–1899; a Companion Volume to King’s Handbook of New York City, dostępnej na stronie MyHeritage. W publikacji tej Tesla figuruje jako „Nikola Tesla, doktor nauk prawnych, elektryk, badacz elektryczności i wynalazca, odkrywca wirującego pola magnetycznego itp.”. Wpis ten pokazuje, że Tesla był już wówczas uznawany za pioniera, a jednym z jego najważniejszych odkryć było wirujące pole magnetyczne, które uznano za jego najważniejszy wkład w naukę.

Mimo że Tesla opatentował ponad 700 wynalazków na całym świecie, zawsze borykał się z problemami finansowymi. Dużą część swojego życia w późniejszych latach spędził, przenosząc się z jednego nowojorskiego hotelu do drugiego, często opuszczając je, gdy nie był w stanie opłacić rachunków. Jego umysł nigdy nie przestawał pracować; marzył o bezprzewodowej energii, zdalnie sterowanych maszynach, a nawet potężnych „promieniach śmierci” (które miały być wykorzystane w celach obrony). Wiele z tych pomysłów zostało odrzuconych jako nierealne. Jednak czas pokazał, że miał rację: dziś cały świat działa w oparciu o system prądu przemiennego, którego był geniuszem i propagatorem.

Tesla, w przeciwieństwie do wielu ówczesnych finansistów, takich jak J.P. Morgan czy Thomas Edison, kierował się ideą udostępnienia energii wszystkim ludziom – bez opłat, ograniczeń i liczników.

Kiedy Tesla zaczął pracę nad Wardenclyffe Tower, projektem bezprzewodowego przesyłu energii, J.P. Morgan początkowo go wspierał. Jednak po zrozumieniu, że Tesla chce by było to powszechnie dostępne, bez opłat, wycofał się.

W latach 30-tych i na początku lat 40-tych życie Tesli stało się jeszcze bardziej samotne. Nadal pojawiał się na pierwszych stronach gazet ze względu na swoje śmiałe prognozy, ale poza tym zmagał się z ubóstwem i pogarszającym się stanem zdrowia.

7 stycznia 1943 roku Tesla zmarł samotnie w pokoju hotelowym w Nowym Jorku w wieku 86 lat. W nekrologu opublikowanym 8 stycznia 1943 roku w gazecie „The Ypsilanti Daily Press” podkreślono jego wynalazek cewki Tesli oraz pionierskie osiągnięcia w dziedzinie transmisji bezprzewodowej, opisanej jako „przesyłanie informacji bez użycia przewodów”. W nekrologu wspomniano również o jego skromnym stylu życia, zamiłowaniu do samotności i śmiałych przewidywaniach, w tym o „promieniu śmierci.

Dziedzictwo

Kiedy Tesla zmarł w 1943 roku, nie pozostawił żony ani dzieci, ale nie był całkowicie pozbawiony rodziny. Jego bratanek, dr Sava N. Kosanovich, pełnił funkcję głównego żałobnika w Stanach Zjednoczonych, a gazety wymieniły również kilku innych bratanków i siostrzenic jako spadkobierców, z których większość mieszkała wówczas w Jugosławii, wraz z innym bratankiem, inżynierem Nikolą Trbojevichem z Ohio.

Przez wiele lat po jego śmierci geniusz Tesli pozostawał w dużej mierze niedoceniony. Dopiero później świat zaczął doceniać, jak bardzo wyprzedzał on swoje czasy. Zapisy historyczne pomagają nam zachować takie historie jak ta, przedstawiając nie tylko słynne osiągnięcia, ale także informacje o rodzinie, miejscu zamieszkania i drobnych szczegółach, które wpłynęły na jego życie.

Dzięki ponad 36 miliardom historycznych zapisów dostępnych w serwisie MyHeritage możesz dokonać tego samego dla swojej rodziny. Odkrywaj swoje korzenie, śledź losy krewnych na całym świecie i zachowaj historie, które zasługują na to, by o nich pamiętać. Zacznij odkrywać historię swojej rodziny już dziś!