Leworęczność: Geny czy przypadek?

Percepcje historyczne

Na przestrzeni dziejów ludzie leworęczni byli uważani za nieszczęśliwych lub złych, ponieważ różnili się od swoich praworęcznych rówieśników. W wielu językach europejskich, w tym w języku angielskim, używa się słowa „prawy”, co odzwierciedla znaczenia „poprawny”, dla określenia osób praworęcznych.

Wiele badań wskazuje jednak na coś wręcz przeciwnego – mianowcie, iż leworęczność może być korzystna. Ponieważ osoby leworęczne żyją w świecie zdominowanym przez prawą rękę, leworęcznym łatwiej jest posługiwać się ręką niedominującą w porównaniu z większością praworęcznych. Co więcej, leworęczność pomaga ofiarom udarów w szybszym powrocie do zdrowia i innych związanych z nimi dolegliwościami.

Badania wskazują, iż w sferze kreatywności i wyobraźni, osoby leworęczne mają tendencję do uzyskiwania wyższych wyników. Są one również podobno dobre w skomplikowanym rozumowaniu, czego dowodem jest duża liczba leworęcznych laureatów Nagrody Nobla; pisarzy, artystów, muzyków i matematyków.

Czy leworęczność jest genetyczna?

Genetyka odgrywa rolę w leworęczności czy praworęczności, ale tylko przez pewien czas. Przeprowadzono wiele badań, w celu zrozumienia złożoności wzorca dziedziczenia tego, która ręka będzie dla nas przewodnią. Do tej pory zaproponowano dwie teorie modelu pojedynczego genu.

Dziedzictwo leworęczności, czy praworęczności nie działa jak kolor oczu, klasyczny model dominant-recesywny, w którym istnieje dominujący i recesywny gen. Gdyby tak było i powiedzielibyśmy, że gdyby prawy gen dominował nad lewym genem, byłbyś praworęczny z jedną lub dwiema kopiami prawego genu lub odwrotnie.

Jeśli tak by było, to za każdym razem, gdy oboje leworęczni rodzice mieliby dziecko, wówczas byłoby ono leworęczne. W rzeczywistości tak nie jest. Wiadomo jednak, że jeśli oboje rodzice są leworęczni, jest tylko 25% do 50% szans, że ich dziecko będzie również leworęczne.

Rodzi to dodatkowe pytania – dlaczego tylko około 10% populacji osób jest leworęcznych, w tym dwa razy więcej mężczyzn niż kobiet i jak to się dzieje, że jedno z bliźniąt jest lewo a drugie praworęczne.

Obecne teorie sugerują, że znaczącą rolę odgrywa tutaj środowisko. Leworęczność jest najprawdopodobniej wynikiem połączenia genów i środowiska, podczas gdy niektórzy ludzie mają większe szanse na to, że będą leworęczni, jeśli ich rodzice są również leworęczni. Bardziej prawdopodobne jest, że dziecko będzie leworęczne w oparciu o obecność jednego lub więcej genów, ale aby tak się stało, musi ono potrzebować bodźca środowiskowego.

Jeśli należysz do szczęśliwych 10% ludności świata, która jest leworęczna, wiedz, że jesteś w wyjątkowym gronie. Do najsłynniejszych leworęcznych należą Michelangelo, Raphael, Leonardo da Vinci, Renoir, Bill Gates, Oprah Winfrey, Carol Burnett, Jimi Henx, Alexander the Great, Dick Van Dyke, Benjamin Franklin, Henry Ford, czterej z pięciu ostatnich prezydentów USA, czy książę William.

Czy w Twojej rodzinie są osoby leworęczne?